Фирдүс Тямаев: Җырчы провокацион, властька каршы җырлар җырламаса, шул җитә. Иң мөһиме – татарча җырласын

Иҗат кешесе рухи азык бирә

Мин үзем совет заманы баласы. Без Әлфия апа Авзалова, Хәния апа, Салават абыйның җырлары белән үстек. Салават абый белән исәнләшкәндә, күз алдыма кечкенә вакытым килә. Алар үзләренең моңнары, тәрбияле җырлары белән бар халыкны үзләренә караткан икән, бу бит инде Аллаһтан килгән бер көч, талант.

Иҗат кешеләре килеп җырлый да китә, безне игенчеләр ашата, диләр. Иҗат кешесенә икенче төрле караш булырга тиешме? Дөрес, безне игенчеләр ашата. Ә иҗат кешесе рухи азык бирә. Шул ук комбайнчы, берничә ай эшли дә, концертка килә, рухи азык ала, шушы җырчы аңа яшәргә дәрт, көч, энергия бирә. Иҗат кешесенә нәрсә кирәк? Алкышлар, ачык йөз, матур исәнләшү кирәк. Кайберләре: "Фирдүс, сезнең белән фотога төшәргә мөмкинме, иҗатыгыз бик ошый", - диләр, шуннан канатланып китәсең, яшисе килеп китә, үзеңне кемгәдер кирәк дип тоясың. Кемдер Интернетта: "Син фәлән-фәлән", - дисә, күңел төшә, үзеңне кирәксез дип тоя башлыйсың. Ә төшенке күңел белән канатланып иҗат итеп булмый!

Мин җитәкче булсам?

Әгәр мин зур җитәкче урында утырсам яки миллиардер булсам, Татарстанда зур продюсерлык үзәге оештырыр идем. Ул җырчыларны киенергә, үзләрен сәхнәдә тотарга өйрәтер иде, һәр сәхнәгә чыгасы җырны иләк аша үткәрер иде. Менә шул чакта эстрадада җырларның сыйфаты турында, сәхнә культурасы турында сүз алып барырга мөмкин булыр иде! Юкса, тәнкыйтьләүче күп, ә процессны үз кулына алып, тәртип салырга тиешле оешма юк.

Әлегә һәркем үзе генә эшли. Район, авылларда гына түгел, шәһәрләрдә дә аппаратуралар юк, үзебезгә сатып алырга туры килә. Ләкин без дәүләттән акча сорамыйбыз. Үзебезне туендырып кына калмыйбыз, салым түлибез. Ә концертларга тамашачыны җыю елдан-ел авырая бара, яшьләрнең җырларга да бик исләре китми. Ниндидер яңалык көтәләр, шуңа безгә гел эзләнергә туры килә. Быел төркемемнең составын яңарту да шул нияттән булды. Ул яктан Радик Юльякшин молодец, киемнәре, кызыклы стиле белән татар яшьләрен бер төркемгә җыя алды, бу бик әйбәт әйбер.

Барыбыз да моңлы җырлар гына башкарып, татар милли бизәкләре төшкән киемгә киенеп тә бетә алмыйбыз. Теге зур урында утырсам, мин тагын әле татар орнаменты белән модалы киемнәр тектерүне җайга салу турында уйланыр идем. Аны бөтенләй юк дип булмый, шулай да милли бизәкле заманча күлмәкләр, футболкалар, чалбарлар күренми .

Җырчыга якты чырай кирәк!

Авылларда концертлар белән йөргәндә, күп җирдә аш-су әзерләп каршы алалар, юкса, беркайда да безне алай каршы алырга дип язылмаган бит ул. Бу безнең татар милләтенең бик матур гадәте. Шулай каршы алгач, рәхәт булып китә, үзебезне кирәкле кеше дип саныйбыз. Шулай күп төбәкләрдә дуслар, тарафдарлар табыла, бу бик күңелле инде.

Бар шундый клуб җитәкчеләре - чакыра, җаеңа керә. 5 ел элек Әтнә районы Түбән Көек авылына бардык, 30 кеше килгәндер. Бер айдан соң болар тагын чакыралар, карыйбыз - 100 кеше килгән. Бер апа, һәрбер йорттан акча җыеп, урамда концерт уздырды. Шундый актив авыллар бар. Алар шунда шашлыклар, самавырлар әзерләгәннәр иде, ахырдан фотоларга төштек, шундый күңелле булган иде. Хәзер хәлле кешеләребез меценатлыкны яңартып киләләр: артистны чакырталар да, авылларына концерт куйдыралар. Юкса халыкны культуралы ял иттерүгә авыл хуҗалыгы җитәкчеләре дә, авыл советы рәисләре дә ярдәм итәргә тиеш.

Бизнес булгач, һәркем акча эшләргә тырыша, әмма һәрвакытта да кешечә мөнәсәбәт булырга тиеш. Каршы алуга карап шушы авыл яки район кешеләре турында фикер туа бит.