Фәрештәгә тиңлим сине (повесть)

Сәгадәт артык чибәр егет иде. Елмаеп бер караса, бөтен дөнья нурга күмелә төсле тоелды, бер-бер артлы тезелеп киткән ап-ак тешләре дә солдатлар ротасын хәтерләтә иде. Шундый ук тигез, төз, гомумән, күз явын алырлык. Юк, тешләреннән дә бигрәк елмаюе әсир итә иде. Ниндидер бер сихри көч бар иде аның елмаюында. Әйе, бөтен тирәлекне, бар җиһанны, зур бер галәмне дә үзенә каратырлык елмаю иде бу. Шуның өстенә әйтерсең аңарга гына хас булган серле бер караш. Бер караганда коңгырт кара күзләр әллә ни үзенчәлеккә дә ия түгел шикелле. Авыл тулган коңгырт кара күзле егетләр белән. Аныкы да бер ни белән дә аерылмый, югыйсә. Ә юк, аныкылар башка төрле, нәкъ менә Сәгадәтнеке булганга күрә матур иде. Кыйгач кашлар, куе керфекләр – үл дә кит. Төштә генә күреп булыр төсле иде бу матурлыкны. Тик шулай да оялырга мәҗбүр итә торган бер кимчелеге бар иде барын - кәбестә яфрагы кадәрле олы колаклары. Үзеннән дә бигрәк шушы зур колаклар күзгә ташланырга тиеш тә бит... Юк, бер елмаюы җитә - авылдагы бөтен булган кыз заты аның аякларына килеп тезләнергә әзер була.Туксан яшьләрен тутырып, күптән дөнья белән бәхилләшкән карчыкларны да җанландыра алырлык елмаю бу.

Буй-сынны да кызганмаган Ходай, мулдан биргән. Кечкенәдән авылда эшләп үскәнгә күрәдерме, киң җилкәле, баһадирдай егет булып җитлекте. Мәктәптә укыган чорларда да бишлеләрне белеменә карап түгел, нәкъ менә шул сихри елмаюына гашыйк булганга күрә генә куя иде, ахры, укытучылар да. Дөресен генә әйткәндә, башлангыч сыйныфтан ук кызларның башын әйләндерә килде ул. Башка егетләр дәресләрдән соң иелә-сыгыла кызларның букчаларын күтәрешеп кайтканда, Сәгадәт ике кулын болгап, үзеннән дә олы рюкзагын кызлардан күтәртеп кайта торган иде. Ә нишләп күтәртмәскә ди? Үзләре бит “Сәгадәт, Сәгадәт!”- дип артыннан тотам калмый ябешеп йөриләр. Күтәрсеннәр. Өстәвенә егетләрнең дә эчен пошырырга бер мөмкинлек бу. “Әнә, Сәгадәт артыннан күпме кыз ияреп йөри”, - диярләр. Көнләшерләр. Сөйләрләр.

Үсеп буйга җиткәч, аңа күзе төшми калган бер генә булса да кыз заты бар иде микән авылда? Кызлар түгел, инде күптән кияүгә чыгып, үз гаиләләрен корырга өлгергән хатын- кызлар да артыннан “Ах” итеп карап кала торган иде. Кичке бишләр якынлаша башлау белән бөтен карчыгы-корчыгы, баласы-чагасы бергә көтү каршыларга дип чыгып утыралар иде дә, дөньяларын онытып, тәмләп ләчтит сатарга керешәләр иде. Урам башыннан Сәгадәтнең трактор тавышын ишеткәч кенә, аңнарына килеп, бераз күлмәк итәкләрен рәтләп куйган булалар да, күзләрен дә алмый артыннан карап калалар. Әнә нинди ул Сәгадәт! Әнә нинди булдыклы!

Ә хәзер авылда аны күргән-ишеткән кеше дә, телгә алып сөйләгән кеше дә юк. Хезмәт итеп кайтты да, яшен тизлегедәй каядыр китеп тә югалды. Нәкъ әкияттәге сыман. Аның кайдалыгын да, кем белән икәнлеген дә, ни өчен китәргә дип карар кылганлыгын да берәү дә аңламый калды. Бары тик үткән-сүткәнне дә, кергән-чыкканны да - берсен дә калдырмый чәйнәп баручы авыл гайбәтчеләре генә: “Армиягә киткәнче күз атып йөргән кызы булган икән. Кайтуын көтмәгән. Йөзен дә, үзен дә күрмим дип чыгып киткәндер инде, балакаем”, - дип сөйләнделәр. Менә шулай суга төшкәндәй юк булды да куйды Сәгадәт. Чибәрлегенең дә, тезелеп киткән энҗе тешләренең дә кирәге калмады. Ничек китте, шулай онытылды да.

II

Ниһаять, авылга кайтты Миннегөл. Бу юлы инде җәйге ялларга гына дип түгел, укуын тәмамлап, бөтенләйгә үк кайтты. Күптәнге хыялын тормышка ашырырга теләде. Балалар бакчасасыннан ук сыер савучы булырга хыялланды бит ул. Моңа аптырыйсы да юк, күрше-тирә кызлары курчак күтәреп уйнап йөргәндә, ул иртәнге дүрттән торып әнисенә ияреп фермага бара, маллар ашата иде. Кигәвен куыштырып, сыер койрыгын тотып тору шундый кызыклы тоела иде аңа ул мизгелләрдә. “Әни, үскәч мин дә синең кебек була алырмынмы икән?” - дип сорап Миңлекамал түтәйнең миләрен кайнатып чыгарган чаклары да булмады түгел, булды. Гомумән, кеше балалары кебек очучы, укытучы булырга хыялланып үсмәде ул. Әнә шунда ферма капкасы янындагы сазлыкта уйнап, бозаулар белән бер имезлектән сөт эчеп, печән чүмәләләре өстендә тәгәрәп үсте.

Бәлки алай да булмаган булыр иде дә,әнисе ялгызы гына үстерде шул аны. Әтиләре Миннегөлгә ике яшь тулган көнне юл һәлакәтенә эләгеп, гүр иясе булды. Шул көннән башлап әниле-кызлы икәү сөйрәделәр дөньяны.

Миннегөл сигезенче сыйныфта иде инде. Биология дәресеннән анатомия темасын үтә башлагач, шул кадәр дәртсенеп китте ки, “Мин дә укып бетерәм дә табиб булам, барысын да дәвалыйм, авыр чирләргә каршы көрәшәм!” - дип очынып йөрде. Тик син уйлаганча гына барса икән ул дөнья дигәннәре... Медицина училищесына гади сыер савучы кызын түгел, хәлле гаиләдә үскән балаларны да ансат кына алмыйлар иде шул. Кыскасы, табибә булу теләге чәлпәрәмә килде Миннегөлнең. Укымаган ише булмас дип, авыл хуҗалыгы техникумына керде. Гомер дигәнең үтә бит ул. Менә кулында дипломы, каршында туган авылы, янәшәсендә яраткан әнисе басып тора. Куллары гына элеккеге кебек йомшак түгел, ә бәлки гомере буе авыр эштә эшләгәнлектән, яргаланып беткән. Әнисен, ниһаять, шушы колхоз эшеннән азат итү, картлык көнендә булса да ял иттерү, балам өчен дип эшләгән, яшәгән иң якын кешесен бәхетле итү иде аның хыялы. Әйе, әнисе урынына сыер савучы булып урнашты Миннегөл. Яңа себерке яхшы себерә дигәндәй, ару-талуны белми эшләде, әнисенең исеменә тап төшермим дип тырышты. Маллар алар кешеләр кебек бит, яхшы мөнәсәбәтне тиз аңлап алалар. Баштарак баш бирмәскә тырышсалар да, соңыннан ияләштеләр, куллары җиңел булды Миннегөлнең. Көннек нормаларны да арттырып үтәгән чаклары шактый булды. Тора-бара сыерлар да тавышыннан ук таный башладылар. Килеп керүгә “ Көттегезме, җанкайларым?” - дип дәшүе генә була, сыерлар шунда ук бер тавыштан мөгерәп үк куялар. Үзләренчә исәнләшүләре, “Без дә сине күрүгә шат”, - диюләредер инде.

Тормыш булгач, бар да була,

Агы да, карасы да, -

дип җырлана җырларда. Миннегөлне дә сынау җиле сагалап кына торган икән. Авылга кайтып, эшли башлавына ел да үтмәде, бәлагә очрады. Әлеге дә баягы шул эш дип инде. Фермаларында сыер кизәген чистарту өчен куелган җайланма - транспортёрга аягын кысты. Бүген инде тыныч йокы күрмәгәненә бишенче көн була. Әнисе, авыртуны баса, тизрәк төзәлергә ярдәм итә дип аягына япкан алоэ гөленең дә файдасын күрмәде. Күрше карчыгының өшкерүе дә булышмады хәтта. Менә шулай, инде атнага якын яфалана Миннегөл, баш бармагының шеше кайтмый интектерә. Җитмәсә, үзәк өзгеч авыртуларга тешен кысып булса да түзеп, эшкә йөри. Авыл хатыннарына аеруча да хас булган сабырлык дигән көчле сыйфат та вакытында табибларга барып күренергә комачаулый. Эшләр тагы да мөшкелләнә төште. Аяклары бөтенләй йөрмәс дәрәҗәгә җиткәч кенә, ниһаять, район үзәгендәге больницага барып күренергә булды...

Әсәрнең дәвамын сайтыбызда күзәтеп барыгыз.

Инзилә Хөсәинова

pxhere.com

http://www.kazanutlary.ru/news/ukuchylarybyz-ijaty/freshtg-tilim-sine-povest